OKM 1940 czyli niecodzienna lekcja historii o Policji Państwowej II RP
,,Służyli ku Chwale Ojczyzny, polegli od strzału w tył głowy” to słowa wypowiedziane przez Prezesa Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 Jarosława Olbrychowskiegio podczas wyjątkowej lekcji historii wspominającej funkcjonariuszy Policji Państwowej jaka odbyła się 8 listopada 2018 roku w sali konferencyjnej Urzędu Miasta w Tomaszowie Mazowieckim. Uczestnikami niecodziennego spotkania byli w głównej mierze uczniowie klas gimnazjalnych przy szkołach podstawowych wraz z nauczycielami, przedstawiciele władz samorządowych oraz osoby zainteresowane historią tomaszowskiej Policji Państwowej. Wśród wyróżnionych przez S.R.P. 1939 w Łodzi, Certyfikatem Ambasadora OKM 1940 za propagowanie etosu i historii Policji Państwowej był Komendant Powiatowy Policji w Tomaszowie Mazowieckim insp. Szymon Herman.
Ta wyjątkowa lekcja historii, która z pewnością na długo zapadnie w pamięci wszystkich uczestników spotkania odbyła się 8 listopada 2018 roku w sali konferencyjnej UM w Tomaszowie Maz. Prowadzącym spotkanie a zarazem jednym z prelegentów był Prezes Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 w Łodzi, Pan Jarosław Olbrychowski, będący wnukiem jednego z policjantów zamordowanych w obozie NKWD. Na wstępie przybliżył on uwarunkowania historyczne związane ze służbą Policji Państwowej. Przypomniał o wysokich wzorcach moralnych i uznaniu społecznym, jakim cieszyli się policjanci II Rzeczypospolitej Polskiej.
Moderujący spotkanie opowiadał również o etosie zawodu policjanta dawniej i dzisiaj. Podkreślał, że dla każdego policjanta, mimo upływu czasu najważniejsza wartość – „Bóg Honor Ojczyzna” pozostają niezmienne. Podkreślał, że etos zawodu policjanta nieoderwanie wiąże się z ciężką i odpowiedzialną ale również zaszczytną służbą na rzecz drugiego człowieka. Zaznaczył, iż policjant II RP może i powinien być wzorem do naśladowania przez współczesnych mundurowych.
Prezes stowarzyszenia podkreślił, że te trzy miejsca zbrodni popełnionych na polskich policjantach – Ostaszków, Kalinin, Miednoje nierozerwalnie są związane z etosem służby funkcjonariusza Policji Państwowej. To tam zginęło blisko 8 tysięcy funkcjonariuszy w granatowych mundurach a każdy poprzez strzał w tył głowy.
Wykorzystując specjalnie przygotowana prezentację multimedialną przedstawił on zebrane dotychczas fakty na temat kaźni odbytych na polskich jeńcach wojennych przetrzymywanych w największym obozie specjalnym NKWD – Ostaszków- na przełomie września 1939/maja 1940 w poklasztornych zabudowaniach Pustelni Niłowo-Stołobieńskiej gdzie więzionych było ponad 6000 funkcjonariuszy Policji Państwowej II RP oraz innych służb mundurowych, księży i pracowników sądownictwa.
Również te dotyczące obwodowego zarządu NKWD w m. Kalinin, w którego piwnicach wykonywano egzekucje strzałem w tył głowy gdzie ofiarami byli funkcjonariusze II RP i Miednoje będącym pierwotnie ośrodkiem rekreacyjnym NKWD a gdzie w dołach śmierci grzebano zamordowanych funkcjonariuszy Policji Państwowej II RP i przedstawicieli innych służb i duchowieństwa.
Jarosław Olbrychowski zarówno młodzieży jak również pozostałym zgromadzonym przybliżył sylwetki niegdyś zapomnianych a jednocześnie wybitnie zasłużonych funkcjonariuszy przedwojennej Policji wśród których był :
- nadinsp. Henryka Wardęskiego, jeden z czterech Zastępców Komendanta Głównego Policji w latach 1922 – 1929., bedącego organizatorem Policji Państwowej, i pracującego nad Ustawą o Policji. Pełniącego również funkcję Komendanta Policji Państwowej Okręgu Warszawskiego, a następnie będącego przez 7 lat - Z-cą Komendanta Głównego Policji, który w 1929 roku odszedł ze służby i powrócił do Łodzi gdzie prowadził kancelarię notarialną. Następnie w 1934 roku osiedlił się w Piotrkowie Trybunalskim i zmarł 21 lipca 1951 roku gdzie znajduje się również jego mogiła.
- kolejną z zaprezentowanych postaci był Janusz Zygmunt „Jagrym” Maleszewski – urodzony w Czarnocinie, w okresie I wojny światowej służył jako ułan, a następnie podoficer i oficer w Legionach Polskich. W czasie bitwy pod Rokitną został ciężko ranny i wzięty do niewoli rosyjskiej. Następnie w listopadzie 1915 roku po amputacji nogi, jako inwalida wrócił w drodze wymiany z niewoli i otrzymał roczny urlop zdrowotny. Od jesieni 1916r. - kolejno służył w Krajowym Inspektoracie Zaciągu w Warszawie, jako sekretarz generalny Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu, a w końcu jako kierownik Głównego Urzędu Zaciągu polskiej armii, którego szefem był Władysław Sikorski. W październiku 1918r. mianowany został na szefa Wydziału Spraw Oficerskich w Sztabie Inspektoratu Lokalnego w Polnisch Wehrmacht. Od października 1926 roku do 1935 roku pełnił funkcję Komendanta Głównego Policji Państwowej. Był jednym z sześciu Komendantów Głównych Policji okresu międzywojennego i tę funkcję pełnił najdłużej – bo aż 9 lat. Po odejściu ze służby w Policji nadal udzielał się w życiu społecznym – został senatorem z województwa kieleckiego w Senacie IV kadencji. Zmarł w 1942 roku.
Na koniec swojego wystąpienia Prezes Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 Jarosław Olbrychowski wręczył zasłużonym w propagowaniu etosu i krzewieniu pamięci historycznej o Policji Państwowej, Certyfikaty Ambasadora OKM 1940. Wśród wyróżnionych tj. Prezydent Tomaszowa Maz. Marcin Witko, Dyrektor Wydziału Edukacji UM Halina Szczucińska, Dyrektor Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego w Tomaszowie Maz. Dorota Bill-Skorupa, znalazł się również Komendant Powiatowy Policji w Tomaszowie Mazowieckim insp. Szymon Herman, który zachęcał młodzież do interesowania się historią, w szczególności tą lokalną, również związaną z ,,granatową służba”. Zachęcał również by młodzi ludzie stojący niemal na progu dorosłego życia, rozważyli związanie swojej przyszłości z policyjnym mundurem.
Po tej części spotkania, głos zabrał asystent działu historyczno-numizmatycznego tomaszowskiego muzeum dr. Daniel Warzocha, który specjalnie na okoliczność niecodziennej lekcji, zebrał informacje oraz dokumentację fotograficzną o historii Policji w Tomaszowie Mazowieckim, które zaprezentował w multimedialnej prezentacji.
Z pewnością ta niecodzienne lekcja zapadnie wielu uczestnikom spotkania na długo w pamięci bowiem odkryła ona karty historii i poruszała tematykę, która jeszcze do niedawna była całkowicie nieznana i niezbadana. Los wielu przedstawicieli służb mundurowych z tego okresu jest nieznany do dziś, i dlatego tak ważnym jest by w młodym pokoleniu zaszczepić poczucie obowiązku dociekania prawdy historycznej, która pozwoli niesłusznie poległym zaznać ,,wieczny odpoczynek”.
Warto również zaznaczyć, że ogólnopolski program edukacyjno-historyczny OKM1940 realizowany jest pod patronatem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Komendanta Głównego Policji. Jest też elementem misji rodzin policjantów II RP związanej z przywracaniem prawdy oraz kultywowaniem tradycji zawartej w sentencji „Bóg, Honor, Ojczyzna”.
